Aktywa finansowe
Grupa zalicza swoje instrumenty finansowe do następujących kategorii:
W momencie początkowego ujęcia Grupa wycenia składnik aktywów finansowych podlegający klasyfikacji dla potrzeb wyceny w jego wartości godziwej. Wyjątkiem od tej zasady są należności z tytułu dostaw i usług bez istotnego komponentu finansowego, które wyceniane są w cenie transakcyjnej.
Wartość godziwą aktywów finansowych niezaliczonych do wyceny w wartości godziwej przez wynik finansowy powiększa się o koszty transakcyjne, które można bezpośrednio przypisać do nabycia/pozyskania tych pozycji aktywów.
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy wyceniane są na każdy dzień bilansowy w wartości godziwej. Wartość godziwa ustalona na dzień bilansowy nie jest korygowana o koszty transakcyjne, które należałoby ponieść dla realizacji danej pozycji. Przeszacowania do wartości godziwej dla aktywów z tej kategorii ujmowane są w wyniku finansowym. W przypadku usunięcia z ksiąg danej pozycji, Grupa ustala zysk lub stratę ze zbycia i ujmuje ją w wyniku finansowym okresu.
Aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie wyceniane są na każdy dzień bilansowy w zamortyzowanym koszcie. Zamortyzowany koszt składnika aktywów finansowych to kwota, w jakiej składnik aktywów finansowych wycenia się w momencie początkowego ujęcia, pomniejszona o spłaty kwoty głównej oraz powiększona lub pomniejszona o ustaloną z zastosowaniem metody efektywnej stopy procentowej skumulowaną amortyzację wszelkich różnic pomiędzy tą kwotą początkową a kwotą w terminie wymagalności, oraz skorygowana o wszelkie odpisy na oczekiwane straty kredytowe.
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody wyceniane są na każdy dzień bilansowy w wartości godziwej. Wartość godziwa ustalona na dzień bilansowy nie jest korygowana o koszty transakcyjne, które należałoby ponieść dla realizacji danej pozycji. Odsetki naliczone dla takich pozycji oraz odpisy aktualizujące na oczekiwane straty kredytowe ujmowane są w wyniku finansowym okresu, a pozostałe przeszacowania do wartości godziwej wykazywane są jako inne całkowite dochody.
Instrumenty kapitałowe wyceniane przez inne całkowite dochody wyceniane są na każdy dzień bilansowy w wartości godziwej. Wartość godziwa ustalona na dzień bilansowy nie jest korygowana o koszty transakcyjne, które należałoby ponieść dla realizacji danej pozycji. Przeszacowania do wartości godziwej ujmowane są jako inne całkowite dochody.
Zobowiązania finansowe w tym kredyty, pożyczki i papiery dłużne
Zobowiązania finansowe obejmujące zobowiązana z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania ujmuje się początkowo według wartości godziwej, pomniejszonej o poniesione koszty transakcyjne.
Zobowiązania finansowe obejmujące kredyty i pożyczki oraz papiery dłużne klasyfikowane są na moment początkowego ujęcia do następujących kategorii:
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy obejmują:
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie obejmują wszystkie zobowiązania finansowe podlegające klasyfikacji dla potrzeb wyceny, niezaliczone do zobowiązań finansowych wycenianych w wartości godziwej przez wynik finansowy.
W momencie początkowego ujęcia Grupa wycenia zobowiązanie finansowe podlegające klasyfikacji dla potrzeb wyceny w jego wartości godziwej.
Wartość godziwą zobowiązania finansowego niezaliczonego do wyceny w wartości godziwej przez wynik finansowy pomniejsza się o koszty transakcyjne, które można bezpośrednio przypisać do emisji (zaciągnięcia/powstania) tego zobowiązania.
Wycena bilansowa zobowiązania finansowego i ujęcie przeszacowań uzależnione są od klasyfikacji danej pozycji do odpowiedniej kategorii dla potrzeb wyceny:
Aktywa finansowe analizuje się na koniec każdego okresu sprawozdawczego pod kątem oczekiwanych strat kredytowych i możliwości wystąpienia utraty wartości.
Pojedyncze instrumenty finansowe istotne pod względem wartościowym są oceniane indywidualnie pod względem utraty wartości. Pozostałe aktywa finansowe są w celu oceny utraty wartości dzielone na grupy o podobnym poziomie ryzyka kredytowego.
Poniższa tabela zawiera zestawienie wartości godziwych z wartościami księgowymi:
Stan na 31 grudnia 2021 | Stan na 31 grudnia 2020 | |||
---|---|---|---|---|
Wartość księgowa | Wartość godziwa | Wartość księgowa | Wartość godziwa | |
AKTYWA FINANSOWE | ||||
Długoterminowe | 414 678 | 195 031 | 308 797 | 97 957 |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej | 195 031 | 195 031 | 97 957 | 97 957 |
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 71 396 | (*) | 68 736 | (*) |
Należności z tytułu leasingu i subleasingu finansowego | 580 | (*) | 513 | (*) |
Środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń | 147 671 | (*) | 141 591 | (*) |
Krótkoterminowe | 7 541 900 | 419 321 | 3 886 756 | 41 894 |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej | 419 321 | 419 321 | 41 894 | 41 894 |
Dłużne aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie | − | (*) | 61 | (*) |
Aktywa z tytułu umów z klientami | 412 908 | (*) | 322 446 | (*) |
Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 2 555 215 | (*) | 1 579 826 | (*) |
Należności z tytułu leasingu i subleasingu finansowego | 903 | (*) | 975 | (*) |
Środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 4 153 553 | (*) | 1 941 554 | (*) |
AKTYWA FINANSOWE RAZEM | 7 956 578 | 614 352 | 4 195 553 | 139 851 |
ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE | ||||
Długoterminowe | 5 164 542 | 4 511 184 | 7 344 820 | 6 749 538 |
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | 4 457 014 | 4 493 596 | 6 607 756 | 6 674 407 |
Zobowiązania z tytułu leasingu | 565 993 | (*) | 529 140 | (*) |
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania | 123 947 | (*) | 132 793 | (*) |
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | 17 588 | 17 588 | 75 131 | 75 131 |
Krótkoterminowe | 6 570 244 | 2 425 720 | 2 900 566 | 1 295 048 |
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | 2 177 791 | 2 177 791 | 1 224 061 | 1 224 061 |
Zobowiązania z tytułu leasingu | 30 678 | (*) | 25 172 | (*) |
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania | 4 067 738 | (*) | 1 548 057 | (*) |
Zobowiązania z tytułu umów z klientami | 46 108 | (*) | 32 289 | (*) |
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | 247 929 | 247 929 | 70 987 | 70 987 |
ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE RAZEM | 11 734 786 | 6 936 904 | 10 245 386 | 8 044 586 |
Stan na 1 stycznia 2021 | Zyski/straty ujęte w wyniku finansowym w związku z wyceną bilansową lub modyfikacją | Przychody/ koszty odsetkowe |
Odpisy aktualizujące na oczekiwane straty kredytowe | Strata/zysk ze zbycia lub usunięcia z ksiąg | Inne całkowite dochody | Zmiana stanu posiadania | Stan na 31 grudnia 2021 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe w wartości godziwej przez wynik finansowy: | 85 985 | 8 282 | − | − | − | − | 372 348 | 466 615 |
aktywa finansowe obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 70 460 | 472 | − | − | − | − | 366 540 | 437 472 |
aktywa finansowe dobrowolnie wyznaczone do wyceny w wartości godziwej przez wynik finansowy | 15 525 | 7 810 | − | − | − | − | 5 808 | 29 143 |
Instrumenty kapitałowe w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 53 866 | (4 913) | − | − | − | − | (36 366) | 12 587 |
Instrumenty pochodne wykorzystywane w rachunkowości zabezpieczeń | − | 1 292 | − | − | − | 133 858 | − | 135 150 |
Aktywa finansowe w zamortyzowanym koszcie: | 4 054 214 | 138 | 16 581 | (4 411) | (360) | − | 3 274 581 | 7 340 743 |
dłużne aktywa finansowe w zamortyzowanym koszcie | 61 | 138 | 15 687 | (15 526) | (360) | − | − | − |
należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 1 648 562 | − | − | 11 061 | − | − | 966 988 | 2 626 611 |
aktywa z tytułu umów z klientami | 322 446 | − | − | 54 | − | − | 90 408 | 412 908 |
środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 1 941 554 | − | 631 | − | − | − | 2 211 368 | 4 153 553 |
środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń | 141 591 | − | 263 | − | − | − | 5 817 | 147 671 |
Należności z tytułu leasingu i subleasingu finansowego | 1 488 | − | − | − | − | − | (5) | 1 483 |
Zobowiązania finansowe w wartości godziwej przez wynik finansowy: | (6 445) | (4 240) | − | − | − | (445) | (254 387) | (265 517) |
zobowiązania finansowe obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | (6 445) | (4 240) | − | − | − | (445) | (254 387) | (265 517) |
Instrumenty pochodne wykorzystywane w rachunkowości zabezpieczeń | (139 673) | 8 332 | − | − | − | 131 341 | − | − |
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie: | (9 544 956) | (26 451) | (1 163) | − | 11 351 | − | (1 311 379) | (10 872 598) |
kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | (7 831 817) | (26 451) | (1 163) | − | 11 351 | 1 213 275 | (6 634 805) | |
zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania | (1 680 850) | − | − | − | − | − | (2 510 835) | (4 191 685) |
zobowiązania z tytułu umów z klientami | (32 289) | − | − | − | − | − | (13 819) | (46 108) |
Zobowiązania z tytułu leasingu | (554 312) | − | − | − | − | − | (42 359) | (596 671) |
Razem | (6 049 833) | (17 560) | 15 418 | (4 411) | 10 991 | 264 754 | 2 002 433 | (3 778 208) |
Stan na 1 stycznia 2020 | Zyski/straty ujęte w wyniku finansowym w związku z wyceną bilansową lub modyfikacją | Przychody/koszty odsetkowe | Odpisy aktualizujące na oczekiwane straty kredytowe | Strata ze zbycia lub usunięcia z ksiąg | Inne całkowite dochody | Zmiana stanu posiadania | Stan na 31 grudnia 2020 | |
Aktywa finansowe w wartości godziwej przez wynik finansowy: | 31 362 | 9 559 | − | − | − | − | 45 064 | 85 985 |
aktywa finansowe obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 13 037 | 12 359 | − | − | − | − | 45 064 | 70 460 |
aktywa finansowe dobrowolnie wyznaczone do wyceny w wartości godziwej przez wynik finansowy | 18 325 | (2 800) | − | − | − | − | 15 525 | |
Instrumenty kapitałowe w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | 15 866 | − | − | − | − | 38 000 | 53 866 | |
Aktywa finansowe w zamortyzowanym koszcie: | 5 840 612 | (191) | 9 452 | (125 820) | − | − | (1 669 839) | 4 054 214 |
dłużne aktywa finansowe w zamortyzowanym koszcie | 52 225 | (191) | 9 978 | (144 086) | − | − | 82 135 | 61 |
należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe należności | 1 561 518 | − | − | 18 249 | − | − | 68 795 | 1 648 562 |
aktywa z tytułu umów z klientami | 330 447 | − | − | 17 | − | − | (8 018) | 322 446 |
środki pieniężne i ich ekwiwalenty | 3 761 947 | − | (1 493) | − | − | − | (1 818 900) | 1 941 554 |
środki zgromadzone w ramach Funduszu Likwidacji Kopalń | 133 998 | − | 967 | − | − | − | 6 626 | 141 591 |
inne inwestycje krótkoterminowe | 477 | − | − | − | − | − | (477) | − |
Należności z tytułu leasingu i subleasingu finansowego | 1 269 | − | − | − | − | − | 219 | 1 488 |
Zobowiązania finansowe w wartości godziwej przez wynik finansowy: | (37 132) | − | − | − | − | − | 30 687 | (6 445) |
zobowiązania finansowe obowiązkowo wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | (37 132) | − | − | − | − | − | 30 687 | (6 445) |
Instrumenty pochodne wykorzystywane w rachunkowości zabezpieczeń | (23 802) | (7 046) | − | − | − | (108 862) | 37 | (139 673) |
Zobowiązania finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie: | (11 517 933) | 1 568 | 24 055 | − | (20 996) | − | 1 968 350 | (9 544 956) |
kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | (9 906 024) | 1 568 | 24 055 | − | (20 996) | − | 2 069 580 | (7 831 817) |
zobowiązania z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe zobowiązania | (1 599 278) | − | − | − | − | − | (81 572) | (1 680 850) |
zobowiązania z tytułu umów z klientami | (12 631) | − | − | − | − | − | (19 658) | (32 289) |
Zobowiązania z tytułu leasingu | (532 263) | − | − | − | − | − | (22 049) | (554 312) |
Razem | (6 222 021) | 3 890 | 33 507 | (125 820) | (20 996) | (108 862) | 390 469 | (6 049 833) |
Stan na 31 grudnia 2021 | ||||
---|---|---|---|---|
Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem | |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej | 23 013 | 572 469 | 18 870 | 614 352 |
Instrumenty pochodne wykorzystywane w rachunkowości zabezpieczeń (m.in. zabezpieczające transakcje swap na stopę procentową) | – | 135 150 | – | 135 150 |
Instrumenty kapitałowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | – | – | 12 587 | 12 587 |
Opcje call (wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy) | – | 16 231 | – | 16 231 |
Inne instrumenty pochodne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | – | 421 088 | – | 421 088 |
Akcje i udziały wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 23 013 | – | 6 283 | 29 296 |
Razem | 23 013 | 572 469 | 18 870 | 614 352 |
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | – | (265 517) | – | (265 517) |
Instrumenty pochodne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | – | (265 517) | – | (265 517) |
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | – | (6 671 387) | – | (6 671 387) |
Razem | – | (6 936 904) | – | (6 936 904) |
Stan na 31 grudnia 2020 | ||||
---|---|---|---|---|
Poziom 1 | Poziom 2 | Poziom 3 | Razem | |
Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej | 15 000 | 69 910 | 54 941 | 139 851 |
Instrumenty kapitałowe wyceniane w wartości godziwej przez inne całkowite dochody | – | – | 53 866 | 53 866 |
Opcje call (wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy) | – | 15 982 | – | 15 982 |
Inne instrumenty pochodne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | – | 53 928 | – | 53 928 |
Akcje i udziały wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | 15 000 | – | 1 075 | 16 075 |
Razem | 15 000 | 69 910 | 54 941 | 139 851 |
Zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej | – | (146 118) | – | (146 118) |
Instrumenty pochodne wyceniane w wartości godziwej przez wynik finansowy | – | (6 445) | – | (6 445) |
Instrumenty pochodne wykorzystywane w rachunkowości zabezpieczeń (m.in. zabezpieczające transakcje swap na stopę procentową) | – | (139 673) | – | (139 673) |
Kredyty, pożyczki i dłużne papiery wartościowe | – | (7 898 468) | – | (7 898 468) |
Razem | – | (8 044 586) | – | (8 044 586) |
Aktywa finansowe i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej to między innymi:
Długoterminowe dłużne aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie obejmują udzielone pożyczki o terminie wymagalności powyżej jednego roku. Krótkoterminowe dłużne aktywa finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie obejmują udzielone pożyczki o terminie wymagalności poniżej jednego roku. W pozycji inne inwestycje krótkoterminowe znajdują się lokaty o terminie zapadalności powyżej 3 miesięcy.
Wartość godziwa kredytów bankowych, pożyczek i dłużnych papierów wartościowych wyliczana jest dla instrumentów finansowych opartych na stałej stopie procentowej, na podstawie bieżącego WIBOR-u.
Powyższa tabela przedstawia analizę instrumentów finansowych mierzonych w wartości godziwej, pogrupowanych według trzypoziomowej hierarchii, gdzie:
Poziom 1 – wartość godziwa oparta jest o ceny giełdowe (niekorygowane) oferowane za identyczne aktywa lub zobowiązania na aktywnych rynkach.
Poziom 2 – wartość godziwa ustalana jest na bazie wartości obserwowanych na rynku, jednakże nie będących bezpośrednim kwotowaniem rynkowym (np. ustalane są przez odniesienie bezpośrednie lub pośrednie do podobnych instrumentów istniejących na rynku).
Poziom 3 – wartość godziwa ustalana jest na bazie różnych technik wyceny nieopierających się jednakże o jakiekolwiek obserwowalne dane rynkowe.
W 2021 r. nie było żadnych przesunięć pomiędzy poziomami hierarchii.
Na 31 grudnia 2021 r. w pozycji aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej Spółka prezentuje między innymi opcje kupna akcji spółki Polimex-Mostostal S.A. Na podstawie umowy opcji zakupu akcji Polimex-Mostostal S.A. z 18 stycznia 2017 r. z późniejszymi zmianami ENEA S.A. posiada 23 opcje call od Towarzystwa Finansowego Silesia Sp. z o.o. (TFS) na zakup 6 937 500 akcji, po cenie nominalnej 2 zł za akcję. Umowny dzień przydziału akcji przypada na koniec każdego kwartału kalendarzowego od września 2021 r. do grudnia 2026 r. We wrześniu 2021 r. sfinalizowano sprzedaż 187 500 akcji Polimex – Mostostal S.A., które posiadała ENEA S.A. w kapitale zakładowym spółki, zmniejszając dotychczasowy udział ENEA S.A. z 16,48% w kapitale zakładowym do 16,40%. 30 sierpnia 2021 r.
Spółka złożyła żądanie wykonania realizacji opcji call 2 oraz dokonała przelewu za obejmowane 187 500 akcji Polimex – Mostostal S.A. W listopadzie 2021 r. Spółka złożyła kolejne żądanie wykonania realizacji opcji call, tj. opcji call 3 oraz dokonała w grudniu 2021 r. przelewu za obejmowane 125 000 akcji Polimex – Mostostal S.A. ENEA S.A. na dzień sporządzenia niniejszego skonsolidowanego sprawozdania finansowego posiada 16,45% udziału w kapitale zakładowym spółki. Wycena opcji call do wartości godziwej została przeprowadzona z wykorzystaniem modelu Blacka-Scholesa. Wartość księgowa opcji na 31 grudnia 2021 r. wynosiła 16 231 tys. zł (wartość księgowa opcji na 31 grudnia 2020 r. wynosiła 15 982 tys. zł).
Ponadto w aktywach finansowych o wartości 421 088 tys. zł (na 31 grudnia 2020 r. wartość 53 928 tys. zł) i zobowiązaniach finansowych o wartości 265 517 tys. zł (na 31 grudnia 2020 r. wartość 6 445 tys. zł) wycenianych w wartości godziwej, Grupa wykazuje m.in. wycenę kontraktów terminowych na zakup energii elektrycznej i gazu oraz dotyczących praw majątkowych, niewykorzystywanych na własne potrzeby Grupy. Wartość nominalna kontraktów zawartych na zakup i sprzedaż energii elektrycznej, gazu i praw majątkowych z terminem zapadalności 2021-2023, prezentowanych jako aktywa i zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej, wynosi 617 212 tys. zł (191 542 tys. zł dotyczy kontraktów zakupu, a 425 670 tys. zł kontraktów sprzedaży).